Zemlje Zapadnog Balkana imaju dovoljno potencijala uz solarne i vjetroelektrane da generišu četiri puta više električne energije nego gasne elektrane, što bi donijelo milijarde eura ušteda i izbjeglo značajne emisije ugljen-dioksida, navedeno je u izvještaju Global Energy Monitor-a.
Podaci iz Global Wind & Solar Power Trackers pokazuju da Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija i Kosovo zajedno imaju ukupno 23 GW potencijalnih solarnih i vjetroenergetskih kapaciteta, što je 70% više nego prošle godine i uporedivo sa kapacitetom u Njemačkoj.
Dok Srbija trenutno ima najveći udio u operativnim (444 megavata, ili 29%) i potencijalnim (10,9 GW, ili 47%) kapacitetima solarnih i vjetroelektrana u regionu, ipak postoji rizik da zaostane jer su Albanija, Bosna i Hercegovina i Sjeverna Makedonija u proteklih nekoliko godina brže povećavale svoje kapacitete.
Trenutni operativni kapacitet solarnih i vjetroelektrana u regionu čini samo 7% regionalnog energetskog miksa (1,5 GW). Istovremeno, samo 6% (1,3 GW) potencijalnih kapaciteta je u izgradnji i vrlo vjerovatno će postati operativni, prenosi Ekapija.
Ubrzati izdavanje dozvola za solarne i vjetroelektrane
Da bi se ovaj potencijal ostvario, u izvještaju se navodi da vlade moraju riješiti prepreke vezane za planiranje i izdavanje dozvola za solarne i vjetroelektrane, te razviti podržavajući pravni okvir i komplementarnu infrastrukturu za izgradnju čiste i fleksibilne mreže. Zoniranje za obnovljive izvore energije, odnosno za solarne i vjetroelektrane treba obaviti uz stroge ekološke mjere, kako bi se smanjili kompromisi sa prirodom i biodiverzitetom. Lokalna zajednica takođe treba da bude aktivno uključena i da ima koristi od projekata.
– Zapadni Balkan je u jedinstvenoj poziciji jer region nije već vezan za gasnu infrastrukturu. Vjetar i solarna energija su lako dostupni, a odabir obnovljivih izvora je ekološki bolji potez koji ima ekonomski smisao. Potrebno je više političke volje na domaćem nivou, a EU i SAD treba da podrže potencijal regiona za čistu energiju umesto da podržavaju skupe, zagađujuće gasne projekte – izjavio je Zhanaiym Kozybay, koautor izvještaja i istraživač za Global Energy Monitor.
– Ovaj ubrzani prelazak na obnovljive izvore energije je veoma dobrodošao korak, ali moramo osigurati da se to radi demokratski. Vlade bi trebalo da stvore okvire koji omogućavaju rast energetskih zajednica. Projektni developeri bi takođe trebalo da otvore dio svojih projekata za učešće lokalnih građana i zajednica. Ovo bi ponudilo novi izvor prihoda mnogim domaćinstvima, pružajući prijeko potrebne ekonomske perspektive, posebno zajednicama u područjima bivših rudnika uglja – rekao je Chris Vrettos, menadžer projekta u Evropskoj federaciji energetskih zajednica, REScoop.eu.
– Nakon godina prekomjernog oslanjanja na hidroenergiju koja je podložna klimatskim promjenama, zadovoljstvo je vidjeti da solarne i vjetroelektrane konačno dobijaju zamah na Zapadnom Balkanu. Sada je izazov ubrzati poboljšanja u prostornom planiranju, ekološkim procjenama i javnom učešću, kako bi se spriječila šteta po biodiverzitet i izgradila podrška javnosti – kaže Pippa Gallop, službenica za energetsku politiku Jugoistočne Evrope u Bankwatch-u.
