Uveli smo Rusiji osam krugova sankcija, ali jednu stvar se niko nije usudio dirnuti jer bez nje neće biti struje

Kolika je energetska ovisnost EU o ruskoj nuklearnoj energiji

Energetski utjecaj Rusije na Evropsku uniju nadilazi naftu, prirodni plin i ugalj. I nakon više od sedam mjeseci rata u Ukrajini i osam krugova sankcija ruska industrija nuklearnog goriva ostala je netaknuta. Članice Evropske unije i dalje uvoze ruski uranijum i nuklearnu tehnologiju, uprkos žestokim kritikama Kijeva i udruženja za zaštitu okoliša. Moglo bi se reći da je na snazi energetska ovisnost Evropske unije o Rusiji, koja javnosti i zvaničnicima još uvijek izmiče.

Ariadna Rodrigo, aktivistica za održivo finansiranje Greenpeacea u EU, izjavila je za CNBC da je ‘apsolutno ludilo’ to što zemlje članice nastavljaju finansirati Kremlj dopuštajući rusku trgovinu nuklearnim gorivom.

‘Ako vlade Evropske unije ozbiljno žele zaustaviti rat, moraju presjeći pupčanu vrpcu evropske nuklearne industrije s Moskvom i umjesto toga se usredotočiti na ubrzanu uštedu energije te obnovljive izvore energije’, rekla je Rodrigo.

Prilikom predstavljanja najnovijeg paketa sankcija Moskvi prije desetak dana, Evropska komisija zaobišla je trgovinu ruskim nuklearnim gorivom. Glavno izvršno tijelo Unije zadržalo se na nafti, plinu i uglju kao dijelu šire strategije jačanja ekonomskog pritiska na režim Vladimira Putina. Energetska ovisnost od Rusije u pogledu nuklearnog sektora Evropskoj uniji još nije u punom fokusu.

Najglasnije protivnice uvođenja sankcija na ruski uranijum i drugu nuklearnu tehnologiju, prema tvrdnjama Rodrigo, bile su Mađarska i Bugarska.

Zasad je na snazi samo nekoliko zabrana EU-a koje se odnose na ruski nuklearni sektor, kao što je zabrana pristupa lukama brodovima pod ruskom zastavom za prijevoz nuklearnog goriva. Aktivisti tvrde, što je mišljenje i Ukrajine, da mjere sadrže brojne rupe i da je potreban puno strožiji režim kako bi se smanjila ovisnost EU-a o ruskim nuklearnim uslugama.

Ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski rekao je početkom avgusta da je razgovarao s predsjednikom Evropskog vijeća Charlesom Michelom o potrebi da Evropska unija uvede sankcije ruskoj nuklearnoj industriji. ‘Ruski nuklearni teror zahtijeva snažniji odgovor međunarodne zajednice – sankcije ruskoj nuklearnoj industriji i nuklearnom gorivu’, poručio je tada Zelenski putem Twittera.

U aprilu je rezolucija Evropskog parlamenta pozvala na ‘trenutni’ embargo na ruski uvoz nuklearnog goriva i pozvala države članice da prestanu sarađivati ​​s ruskim državnim nuklearnim divom Rosatomom na postojećim i novim projektima. Ali Rusija je dominantan igrač na globalnom tržištu nuklearnog goriva i svaki potez kojim bi se prekinulo oslanjanje Evropske unije na njene usluge vjerovatno bi bio daleko od bezbolnog.

Potpomognut Putinom, Rosatom ne samo da dominira civilnom industrijom, već je također zadužen za ruski arsenal nuklearnog oružja i trenutno nadzire okupiranu nuklearnu elektranu Zaporižja u Ukrajini.

U Evropi se nalazi 18 ruskih nuklearnih reaktora, a među ostalim koriste ih elektrane u Finskoj, Slovačkoj, Mađarskoj, Bugarskoj i Češkoj. Svi ovi reaktori ovise o Rosatomu za opskrbu gorivom i drugim uslugama.

Koliki je razmjer ruskog utjecaja na nuklearnu energiju u nekim državama članicama, čak i dok traje ruska invazija na Ukrajinu, pokazuje slučaj Mađarske, države koja je krajem avgusta najavila Rosatomovu izgradnju dva nova nuklearna reaktora. Tu se energetska ovisnost jasno očituje.

Moskva je prošle godine činila gotovo petinu (19,7 posto) uvoza uranijuma u Evropsku uniju, prema posljednjim dostupnim podacima Evropske zajednice za atomsku energiju. Samo su Niger (24,3 posto) i bivša sovjetska republika Kazahstan (23 posto) bili veći dobavljači uranijuma za Uniju.

Evropska unija je lani platila oko 210 miliona eura za uvoz sirovog uranijuma iz Rusije, prema procjenama koje je objavio Investigate Europe, a dodatnih 245 miliona eura plaćeno je za uvoz uranija iz Kazahstana, u kojem rudarenje kontroliše Rosatom.

‘Ovdje govorimo o velikim iznosima novca’, istakla je Rodrigo iz Greenpeacea za CNBC, napominjući da se te procjene odnose samo na uvoz uranijuma, a energetska ovisnost Evropske unije obuhvata usluge u cijelom opskrbnom lancu.

Nakon uvođenja osam krugova sankcija Rusiji, niko se nije usudio dirnuti nuklearnu energiju, jer bez nje neće biti struje. Toliko je Evropska unija još ovisna o Rusiji i ruskim energentima. A energetska ovisnost o Rusiji nadilazi naftu, prirodni plin i ugalj.